Einde opgraven in Karanis

Met de nodige inspanning, hebben we donderdag het opgravingseizoen in Karanis beëindigd. Dat wil niet zeggen dat we klaar zijn in/met Karanis. Het betekent alleen dat we geen zand meer scheppen of poetsen. We gaan nu de resultaten van dit seizoen verwerken in de administratie. En het is een moment van reflectie, wat hebben we bereikt, hebben we antwoorden op de vragen waarmee we begonnen zijn en wat zouden we in volgende seizoenen kunnen gaan doen?

De laatste dagen waren voor onze trench spannend. Het was al snel duidelijk dat er volgend jaar verder wordt gewerkt, want er zijn veel vragen bij gekomen. En heel andere vragen dan waarmee we gestart zijn. Het idee was dat we het huis zouden onderzoeken dat hoorde bij het woonerf dat eerder is onderzocht. Nu blijkt dat het huis meer vragen oproept dan het antwoorden geeft. Ondanks het feit dat een deel al eens is opgegraven.

De komende week staat in het teken van registreren: tekenen en fotograferen. Alles wat we hebben opgegraven wordt zowel gefotografeerd als getekend. Dus de plattegronden en de zijaanzichten. Dat laatste is best spannend, dat betekent dat alle losse bricks moeten worden getekend. Met een meetlatje in het veld opmeten en vervolgens op schaal tekenen, ook ter plaatse. Fotograferen is een ander verhaal. Een deel hebben jullie al kunnen zien op de foto’s en lezen in een verslag. Het betekent ook dat alles wat zichtbaar is, nog een keer wordt gefotografeerd. Bij voorkeur ’s morgens vroeg voordat er schaduwen zijn. Dus het moet snel en soms verdeeld over meerdere dagen.
De week erna is het rapporten schrijven, alle formulieren nog eens goed nalopen en proberen wijs te worden uit wat we hebben gezien, hebben opgegraven en denken te weten. Daarna is het opruimen en de vragen voor volgend jaar goed op te schrijven.
Aan het eind van het seizoen, worden alle trenches weer (voor een deel) volgestort met zand. Dus in tegenstelling tot vroegere opgravingen, wordt tegenwoordig de gemaakte gaten zoveel opgevuld. Als we terugkomen dan vullen we zover op als nodig is om niets te laten vervallen. Als we niet terug komen, wordt er opgevuld tot het niveau van het huidige maaiveld. En, om situaties als bij ons te voorkomen, wordt onderop op meerdere plaatsen een label achtergelaten in een plastic zak. Met duidelijk een datum en de naam van het project er op.

We weten dat ‘ons’ huis in de periode tussen de 4e en 6e eeuw na Christus is gebruikt als woonhuis met een woonerf. Vaak wordt die periode Laat Romeins genoemd, maar het heeft niet zoveel te maken met Rome zoals in de zin van de Romeinen van Caesar en zo. Egypte was toen de bakermat van het christelijk geloof. Het principe van kloosters – een plek waar je in afzondering en in armoede jezelf kan wijden aan je geloof – is hier in de woestijn ontstaan. Een betere term is de vroeg Koptische periode, want dat is het eigenlijk. Hoewel Egypte deel uitmaakte van het Byzantijnse rijk met als hoofdstad Constatinopel, was het alleen in naam een echt deel van dit rijk. Qua cultuur was het afwijkend, in ieder geval tot de Islam kwam in de 7e eeuw. Er zijn minstens twee fasen te onderscheiden in het huis, misschien wel meer. Om dat zeker te weten, moeten we dieper de grond in. Dat lijkt makkelijk in het deel dat al eens is opgegraven (maar nooit gepubliceerd!), maar dat is het niet. Michigan heeft de trench niet opgevuld, maar open gelaten. Dat heeft geleid tot een sneller verval en een belangrijke muur is deels ingestort. Daardoor kunnen wij niet verder, zonder eerst de andere kant geheel op te graven. We zijn bang dat op het moment wij het zand verder wegscheppen, de tegendruk verdwijnt en de muur omvalt. Dus eerst langzaam maar zeker de andere kamer uitgraven en dan kijken wat we tegenkomen. Dus, misschien moet ik volgend jaar maar weer terug. Het is toch een beetje mijn huis geworden. Mijn tweede huis op het platteland in het buitenland.
In het reeds opgegraven huis zullen we niets meer van waarde vinden. Een beetje zand en zo. We hopen in de andere kamer een oorspronkelijke instorting tegen te komen. Dan is er een grote kans dat we spullen uit die periode tegen komen, die dan nog op hun oorspronkelijke plaats liggen. En als we dat kunnen dateren, komen we meer te weten over wanneer dit gebeurde, hoe het gebeurde, mogelijk waarom het gebeurde en wie er woonde voordat het gebeurde. Eigenlijk zijn archeologen een soort veredelde vuilnismannen. Geef me je afval en ik vertel je wie en wat je was. Ach, ik heb niet zo’n moeite met die term, we zijn in ieder geval gediplomeerd.
En dan? Houden we dan op? Nee, want vaak werden de huizen gebouwd op muren die al in een nog eerdere periode waren gebouwd. Dus misschien komen we dan wel op het spoor van een nog ouder huis. We weten dat de stad is gesticht ergens in de 3e eeuw voor Christus en dat ons huis in de buurt staat van de waarschijnlijke stadsgrens van toen. We gaan door met graven tot we rotsgrond tegen komen of een zandlaag die aantoonbaar niet is verstoord. Eerst dan weet je dat je de vroegste bewoning hebt gevonden.